Đái tháo đường - kẻ thù của thị giác

Đái tháo đường (ĐTĐ) được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” bởi nó gây tổn thương vi mạch toàn thân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho tim mạch, thần kinh, thận… đặc biệt là mắt.

Hiện nay trên thế giới, bệnh ĐTĐ đã cướp đi ánh sáng của 1,8 triệu người. Chỉ 5 năm sau khi mắc tiểu đường, các biến chứng trên mắt đã bắt đầu xuất hiện. Và chỉ sau 10 năm, 90% BN ĐTĐ đã có tổn thương ở võng mạc, trong đó 50% dẫn đến mù lòa.

Biến chứng của bệnh Đái tháo đường lên mắt

Biến chứng trên mắt có thể gặp ở cả bệnh nhân ĐTĐ typ 1 và ĐTĐ typ 2. Tuy nhiên, điều này lại ít được quan tâm vì đa số các bệnh nhân không thấy có bất cứ triệu chứng gì về mắt cho đến khi đột nhiên bị mất thị lực. Họ chỉ đến gặp bác sỹ nhãn khoa khi bệnh đã để lại hậu quả. Khi đó, dù có được điều trị tích cực và tốn kém thì khả năng bảo tồn được thị lực là rất nhỏ.

90% bệnh nhân ĐTĐ có biến chứng ở mắt

Biến chứng mắt tuy không gây chết người nhưng lại cực kỳ nguy hiểm vì thường gây tàn phế và làm mất khả năng lao động. Ở các nước châu Âu và Mỹ, biến chứng mắt do bệnh ĐTĐ là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở những người trong độ tuổi lao động (20 - 65 tuổi). Ngay khi được phát hiện ĐTĐ đã có khoảng 20% số BN có biến chứng mắt rồi, còn sau khi bị bệnh từ 10 năm trở lên thì có tới 90% số BN sẽ bị biến chứng võng mạc mắt.

Tại buổi sinh hoạt CLB người mắc bệnh đái tháo đường Hà Nội (31/12/2011), BSCKII Bùi Minh Ngọc (nguyên trưởng khoa đáy mắt BV Mắt TW) cho biết “Đường máu tăng sẽ phá hủy các mạch máu ở võng mạc sẽ gây ra bệnh võng mạc ĐTĐ, một trong những căn bệnh có nguy cơ gây mù cao cho người bệnh. Ngoài ra, các bệnh nhân ĐTĐ cũng có nguy cơ cao bị các bệnh mắt khác như đục thủy tinh thể, glaucoma, tắc động mạch võng mạc...”

Biến chứng nặng nề nhất do ĐTĐ gây ra chính là ở võng mạc hay được gọi là bệnh võng mạc ĐTĐ. Ở Việt Nam, số người bị bệnh võng mạc tiểu đường (BVMTĐ) ngày càng tăng. Mỗi năm ước tính chỉ có khoảng 375.000 người bị bệnh tiểu đường và hiện nay có đến khoảng 1,2 triệu người bị bệnh này. BVMTĐ gặp ở 20% số bệnh nhân tiểu đường. Có nghĩa là cứ 5 người bệnh tiểu đường thì có 1 người bị tổn thương võng mạc và cả nước có khoảng 240.000 bị BVMTĐ.

Ở thời kỳ đầu của bệnh, những tổn thương võng mạc chưa làm giảm thị lực nhiều nên người bệnh chưa thể nhận ra. Đó là những tổn thương mạch máu do mạch máu bị giãn ra gọi là phình vi mạch. Lâu ngày, các chất dịch trong máu sẽ dò qua thành mạch gây phù võng mạc và phù hoàng điểm làm cho người bệnh nhìn thấy ám điểm ở giữa vùng nhìn, hình ảnh bị mờ và nhòe đi, thời gian sau sẽ phát sinh các mạch máu mới, gọi là tân mạch. Tân mạch ở võng mạc thường dễ vỡ gây chảy máu dịch kính và võng mạc. Điều này gây ra hậu quả là người bệnh sẽ bị giảm khả năng thị lực. Nếu máu chảy ít thì sau một thời gian tân mạch có thể tự tiêu hết. Tuy nhiên, nhiều lần chảy máu sẽ để lại các sẹo xơ co kéo gây bong võng mạc và dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, tân mạch có thể phát sinh ở phần phía trước nhãn cầu (mống mắt và góc tiền phòng) gây tăng nhãn áp làm đau nhức và mù nhanh.

Đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp cũng là những biến chứng mắt nguy hiểm mà người bệnh ĐTĐ có nhiều nguy cơ mắc phải. Một số nghiên cứu khoa học đã cho thấy người bệnh ĐTĐ có nguy cơ mắc đục thủy tinh thể cao gấp 6 lần người bình thường và đục thủy tinh thể có thể xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn. Một khi đã bị đục thủy tinh thể thì bệnh tiến triển rất nhanh trong vòng 1-3 tháng chứ không phải hàng năm như trên người bình thường.

Các bệnh nhân ĐTĐ có nguy cơ bị thiên đầu thống cao gấp 1,4 lần người bình thường, nguy cơ này sẽ tăng lên ở những bệnh nhân tuổi cao và có thời gian bị bệnh ĐTĐ dài. Thiên đầu thống 1 hoặc cả 2 mắt xảy ra khi áp lực trong mắt tăng lên và trong phần lớn các trường hợp, dịch kính sẽ bị thoát ra ngoài. áp lực cao sẽ chèn ép vào các mạch máu nuôi võng mạc và dây thần kinh thị giác, hậu quả là vùng võng mạc và dây thần kinh bị phá hủy gây mất thị lực.

Hãy chăm sóc và bảo vệ đôi mắt ngay hôm nay

Đừng để thị lực của bạn ngày một suy yếu, hãy quan tâm và chăm sóc đôi mắt khi chưa quá muộn. Theo BSCKII Bùi Minh Ngọc “ Để phòng ngừa biến chứng trên mắt, bênh nhân ĐTĐ cần tuân thủ những nguyên tắc sau: giữ đường máu và kiểm soát huyết áp trong vùng an toàn, bỏ thuốc lá, khám mắt định kỳ và khám mắt ngay khi có những triệu chứng bất thường”.

Ngoài ra, việc bổ sung các dưỡng chất có khả năng tăng cường thị lực, chống oxy hóa bảo vệ mạch máu, bảo vệ tế bào là việc làm cần thiết góp phần ngăn ngừa biến chứng trên mắt cho bệnh nhân ĐTĐ. Các sản phẩm chứa các dưỡng chất thiết yếu như Lutein, Zeaxanthin, Cao Hoàng Đằng, Alpha Lipoic Acid, Quercetine, Kẽm và Vitamin B2 được ghi nhận có hiệu quả cao trong phòng và điều trị các biến chứng trên mắt cho bệnh nhân ĐTĐ như thoái hoá điểm vàng, đục thuỷ tinh thể...

Minh Phương

Hoàng Nam